دهیدراتاسیون یا کم آبی بدن به فرانسوی (Déshydratation)، نوعی بیماری است که در فیزیولوژی و پزشکی به عنوان از دست دادن بیش از حد مایعات بدن تعریف شده‌است. در این‌گونه موارد، آب بدن بیمار به معنای واقعی کلمه، از دست می‌رود که این مستلزم از دست رفتن مایعات و آب بدن از درون ارگانیسم‌های موجود، کم شدن آب بدن از پوست یا از غشاء مخاطی می‌باشد. می دانیم که حدود 60 درصد بدن ما از آب تشکیل شده است که شبیه روغن ، برای یک ماشین است ؛ وقتی احساس ناخوشایندی می کنیم ، اغلب ممکن است به علت کمبود آب بدن باشد.
به طور طبیعی حجم آب بدن سالمندان کم تراست و ممکن است هر گونه از دست دادن آب برای سالمندان با خطرات بیشتری همراه باشد. بدین معنی که حتی بیماری‌های جزئی مانند عفونت‌های ریه و مثانه می‌توانند در افراد مسن باعث کم آبی شوند. توجه داشته باشید که کم آبی ممکن است در هر گروه سنی رخ دهد، مثلا اگر در آب و هوای گرم به اندازه‌ی کافی آب ننوشید یا اگر ورزش شدید کرده باشید. معمولا کم آبی خفیف تا متوسط را می‌توان با نوشیدن مایعات بیشتر برطرف کرد، اما کمبود آب شدید نیاز به درمان پزشکی فوری دارد.
اگر به طور مداوم احساس خستگی می کنید ، در واقع این احتمال وجود دارد که آب بدن تان کم است ؛ هنگامی که بدن بی آب می شود ، آب را از خون ما می گیرد.کمبود خون مناسب و هیدراته (آبدار) منجر به کمبود اکسیژن در بدن می شود . همچنین کمبود اکسیژن منجر به خواب آلودگی و خستگی کامل می شود. فقدان استقامت به این معنی است که شما شاید شروع به تجربه سقوط زود به زود در روز گردید که می تواند ناشی از کم آبی بدن باشد. به یاد داشته باشیم که اگر بدن کم آب باشد حتی با مصرف قهوه در دراز مدت نمی توانید هوشیاری مناسب را در طول روز به دست آورید و کمک کننده نخواهد بود.
تعجب نکنید! هنگامی که دچار کمبود آب هستید ، عملکرد بعضی از اعضای بدن مانند کبد که آب را مصرف و گلیکوژن ذخیره می کند ، تحت تاثیر قرار می گیرد. ممکن است بدن شما فکر کند که به غذا احتیاج دارید و فرد هوس می کند خوراکی و شیرینی جات بخورد زیرا در شرایط کم آبی ، بدن با مشکل تولید گلیکوژن روبرو می شود. اشتیاق غذا می تواند در طول روز و حتی هنگام بیداری نمیه شب اتفاق بیفتد. با این حال ، خوردن غذا باعث ایجاد کار بیشتری برای بدن شما می شود در حالی که نوشیدن آب آشامیدنی ارگان های شما را تمیز می کند و نیاز سوخت و ساز آنها را برای گذراندن پروسه ای که بدن طی می کند فراهم می آورد. زمانی که هوس شیرینی کردید ، خوراکی آبکی مانند اغلب میوه ها و سبزی ها را انتخاب کنید. در واقع بیش از ۹۰ درصد از مواد تشکیل دهنده برخی میوه ها و سبزی ها آب است از جمله طالبی ، توت فرنگی ، هندوانه ، خیار ، کرفس ، کاهو ، کدوسبز ، گوجه فرنگی و فلفل دلمه ای
پوست یکی از بزرگترین اعضای بدن است ، بنابراین حتما باید هیدراته ( آبدار ) باشد. وقتی شما دچار کم آبی بدن می شوید ، بدن اولویت بندی می کند و آب را به مهم ترین جای ممکن می فرستد که مغز می باشد. اولین قربانی کم آبی بدن پوست است. در واقع پوست خشک یکی از اولین نشانه های کمبود آب بدن است که می تواند منجر به مشکلات بزرگتر شود. در مراحل مختلف کمبود آب فرد دچار سرگیجه می شود و از حجم خون وی کم می شود ؛ این امر خشکی پوست را در پی دارد و به علت خشکی ، احتمال گرگرفتگی وجود دارد. در زمان خشکی پوست هر چقدر لوسیون و کرم مرطوب کننده استفاده شود ، پوست همچنان خشک و ترک خورده باقی می ماند پس مشکل از کم آبی بدن شماست .یا ممکن است دهان و زبان تان خشک و چسبناک شود لذا احساس تشنگی بیش از حد از نشانه های کم آبی بدن است. از طرفی اگر دهانتان مانند کویر خشک شود می تواند تنفس تان را واقعا بدبو کند.فقدان آب به معنای کمبود عرق بدن نیز است که منجر به ناتوانی بدن در از بین بردن خاک و انبوه روغن در طول روز می شود. اگر می خواهید خشکی پوست را از بین ببرید ، اول باید آب بنوشید
از نظر بیولوژیکی ، بدن برای عبور دادن مواد در سیستم گوارشی ، نیاز به مایعات دارد.وقتی دچار مشکلات گوارشی هستید ، آب بهترین دوست شماست. آب باعث می شود روده های شما انعطاف پذیر باشند . وقتی روده های شما کم آب باشند ، روده ها از موادغذایی آب بیشتری را جذب می کنند و نتیجه می شود مدفوع بسیار سفت و سخت. بنابراین اگر به اندازه کافی آب ننوشید ، در این مورد هم به مشکل برخواهید خورد. در واقع کم آبی بدن یکی از دلایل اصلی یبوست مزمن است. در این حالت تعداد دفعات اجابت مزاج کم و با درد همراه است و فرد از دردهای شکمی و نفخ رنج می برد.کم آبی بدن باعث می شود روده بزرگ قادر به دفع مواد زاید نباشد . آب به تجزیه موادغذایی کمک می کند و موادمغذی بهتر جذب می شوند. ننوشیدن آب منجر به عملکرد ضعیف گوارش خواهد شد.
سردردها یکی از نشانه های متداول برای اعلام کم آبی خفیف تا متوسط بدن هستند.
در واقع عدم نوشیدن آب کافی می تواند عاملی برای بروز میگرن باشد. شایع ترین درد در این شرایط شبیه سردردهای تنشی است. سردرد تنشی با درد پشت گردن و شقیقه ها همراه است که تا پیشانی ادامه می یابد و فرد احساس می کند حالتی شبیه کلاه ، سر را به شدت فشار می دهد.
مغز داخل یک کیسه مایع قرار دارد که مانع از برخورد آن به جمجمه می شود. در صورت کم آبی ، مغز به جمجمه برخورد می کند (مغز از طرف جمجمه تحت فشار قرار می گیرد) که این امر باعث سردرد و سبکی سر می شود.از طرفی جریان خون کاهش پیدا می کند ، که باعث می شود مقدار اکسیژنی که به مغز می رسد کاهش پیدا کند و در نتیجه رگ های خونی مغز گشاد شوند و خود باعث می شوند تا سردرد و سرگیجه تشدید شوند.باید دانست برخی نوشیدنی ها آب بدن را کاهش می دهد ؛ از جمله نوشیدنی های انرژی زا و کافئین دار.
در مواجهه با سردرد در مرحله اول آب بنوشید. به یاد داشته باشیم که از مصرف نوشیدنی های شیرین یا خیلی شور ورزشی که می توانند کم آبی را تشدید کنند اجتناب کنیم.
در صورت کم آبی شدید ، فرد دچار علایم تب و لرز می شود. تب شدید خطرناک است.بنابراین در این مواقع مرتب دمای بدن را کنترل کنید.
هر نوع تب را جدی بگیرید و نسبت به رفع آن اقدام کنید.
وقتی کم تر آب می نوشیم ، سرعت گردش خون بدن کاهش می یابد و بدن هم برای جبران این کمبود آب ، مایعات را از عضلات به سمت ارگان های حیاتی بدن هدایت می کند تا از آنها محافظت کند. هر چه دمای محیط و دمای بدن افزایش یابد ، گرفتگی عضلات نیز بیشتر می شود. به این ترتیب عضلات حرارت را در خود نگه می دارند . حالا اگر سطح سدیم و پتاسیم بدن هم به دلیل تعریق ، شروع به تغییر کند ، شرایط وخیم تر خواهد شد. تغییرات در الکترولیت ها ، تغییر در میزان سدیم و پتاسیم می تواند به گرفتگی عضلات منجر شود. برای همین بسیار مهم است که هر روز به مقدار کافی آب بنوشیم ، مخصوصا در هوای گرم و زمان ورزش کردن.
غضروف ها در مفاصل با وجود آب است که نقش روان کننده را بازی می کنند. غضروف های بدن و دیسک ها ۸۰ درصدشان از آب تشکیل شده است. وقتی بدن کم آب می شود ، غضروف ها و دیسک ها آسیب پذیر می شوند و حالت چروک خورده پیدا می کنند ، همین باعث می شود موقع حرکت در مفاصل اصطکاک زیادی ایجاد شود که منجر به درد مفاصل خواهد شد. با هیدراته نگه داشتن بدن خود مطمئن شوید که مفاصل بدن می تواند سالم باشد و به درستی کار کند ، به نحوی که شوک ناشی از ضربات ناگهانی مانند : دویدن ، پریدن و یا افتادن ناگهانی را جذب کنند.
کم آبی باعث می شود ضربان قلب بالا رود که این نشانه خوبی نیست. از دست دادن آب منجر به از دست رفتن املاح معدنی می شود که مسئول ریتم طبیعی قلب هستند. کمبود پتاسیم و منیزیم یکی از علل ریتم غیرطبیعی قلب است.کاهش الکترولیت های مربوط به کم آبی بدن ، قدرت قلب را برای پمپاژ خون کاهش می دهد در نتیجه دچار ضربان نامنظم و تپش قلب می شوید.
کم آبی فشار خون را کاهش می دهد و سر به دوران می افتد . در صورت کم آبی های شدید احتمال اینکه تعادل تان به هم بخورد و دچار منگی شوید افزایش می یابد. می تواند ایجاد استرس در بدن کند و سطح کورتیزول بدن را بالا ببرد.
سدیم مسئول حفظ آب در بدن ماست و طبیعتا کمبود سدیم می تواند به سرعت باعث از دست دادن آب و کم آب شدن شود. شیوه کار بدین صورت است: آب، نمک را دنبال می کند، به این معنی که اگر شما مقدار سدیم را افزایش دهید، حفظ آب نیز اتفاق می افتد. در عین حال مخالف این روند هم صادق است. از دست دادن سدیم موجب از دست دادن آب نیز می شود، که این به طور بلقوه باعث ایجاد علایمی نظیر کم آبی و تسنگی مفرط می شود.
نمک دریایی ام.سی2 حاوی مقادیری سدیم است که با مصرف مقدار معتدل نمک دریایی، این اطمینان را به شما می دهد که مقدار کافی سدیم داشته باشد و تعادل سدیم – پتاسیم را در بدن شما حفظ می کند که البته برای حفظ تعادل مایعات در سطح سلولی ضروری و لازم است. سدیم و پتاسیم دو الکترولیت هستند که با یکدیگر کار می کنند تا اطمینان حاصل شود که تعادل مایع موجود در سلول های بدن و همچنین پلاسمای خون و مایع خارج سلولی وجود دارد.
